Ομαδικός διαλογισμός: Η επιστήμη και η εμπειρία της κοινής σιωπής
Φανταστείτε έναν χώρο πλημμυρισμένο από ανθρώπους - μπορεί να είναι μια μεγάλη αίθουσα, μια ανοιχτή πλατεία ή ακόμη και ένα στάδιο, όπου χιλιάδες αναπνοές και χιλιάδες χτύποι καρδιάς συνυπάρχουν στον ίδιο ρυθμό και για λίγα λεπτά επικρατεί μια απόλυτη σιωπή που δεν μοιάζει με καμία άλλη.
Δεν ακούγονται συζητήσεις, υπάρχει μόνο η αίσθηση πως όλοι είναι εκεί για τον ίδιο σκοπό, για να σταθούν μαζί σε μια στιγμή απόλυτης παρουσίας. Αυτή είναι η ουσία του ομαδικού διαλογισμού.
Παρότι η εικόνα αυτή μοιάζει σύγχρονη, οι ρίζες της βρίσκονται βαθιά στην ανθρώπινη ιστορία. Από τις τελετουργικές συγκεντρώσεις αρχαίων πολιτισμών έως τις σιωπηλές προσευχές κοινοτήτων, η συλλογική σιωπή υπήρξε πάντα ένας τρόπος σύνδεσης με κάτι μεγαλύτερο από το άτομο.
Σήμερα, αυτή η ανάγκη επανέρχεται μέσα από τον σύγχρονο φακό της ευεξίας και της επιστήμης, όχι ως μυστικιστική εμπειρία, αλλά ως μια ζωντανή, μετρήσιμη και βαθιά ανθρώπινη διαδικασία που προσφέρει αποδεδειγμένα ψυχολογικά, σωματικά και κοινωνικά οφέλη.
Η εμπειρία της κοινής σιωπής
Όταν μια ομάδα ανθρώπων κάθεται μαζί στη σιωπή, το πρώτο που συχνά συναντά κανείς είναι ο θόρυβος του νου, αυτός ο συνεχής εσωτερικός διάλογος που μεταφέρει εικόνες, σκέψεις, ανησυχίες και σχέδια. Στην αρχή, η αίσθηση αυτή μπορεί να φαίνεται έντονη, ακόμη και αποπροσανατολιστική. Ωστόσο, όσο οι αναπνοές αρχίζουν να αποκτούν έναν κοινό ρυθμό, όσο η προσοχή μετακινείται σιγά σιγά στο παρόν και οι μύες των ώμων και του προσώπου χαλαρώνουν, η εμπειρία αλλάζει.
Σε μεγάλους χώρους, αυτή η μετάβαση είναι σχεδόν απτή. Οι παύσεις ανάμεσα στις αναπνοές γεμίζουν με μια αίσθηση που δεν είναι κενή, αλλά πυκνή και φορτισμένη με ενέργεια, σαν να συνδέεται ένα αόρατο νήμα ανάμεσα σε όλους και όλες, κρατώντας την ομάδα ενωμένη χωρίς να χρειάζεται ούτε μια λέξη.
Τι λέει η επιστήμη
Η έρευνα για τον διαλογισμό έχει πλέον πλούσια δεδομένα. Μελέτες σε πανεπιστήμια όπως το Harvard και το Stanford έχουν δείξει ότι η συστηματική πρακτική μειώνει τα επίπεδα κορτιζόλης, βελτιώνει τον ύπνο, ενισχύει την ανοσολογική λειτουργία και αυξάνει την ψυχική ανθεκτικότητα.
Στο επίπεδο του εγκεφάλου, η συνεχής εξάσκηση σχετίζεται με αύξηση της φαιάς ουσίας σε περιοχές που επηρεάζουν τη μνήμη, την προσοχή και τη ρύθμιση των συναισθημάτων, καθώς και με μείωση του όγκου της αμυγδαλής, η οποία συνδέεται με την απόκριση στο στρες.
Μελέτη από την Icahn School of Medicine στο Mount Sinai έδειξε ότι μόλις δέκα λεπτά ενός διαλογισμού τύπου loving-kindness (καλοσύνη και αγάπη) μπορούν να μεταβάλλουν τις βήτα και γάμμα συχνότητες στον εγκέφαλο, ιδιαίτερα στην αμυγδαλή και τον ιππόκαμπο, περιοχές που παίζουν καθοριστικό ρόλο στη μνήμη και την επεξεργασία των συναισθημάτων.
Στην περίπτωση του ομαδικού διαλογισμού, η επιστήμη προσθέτει ακόμη μία διάσταση: την κοινωνική νευροεπιστήμη. Έρευνες γύρω από το φαινόμενο της «συγχρονικότητας» δείχνουν ότι όταν μεγάλοι αριθμοί ανθρώπων κινούνται ή αναπνέουν μαζί, ο καρδιακός ρυθμός και η εγκεφαλική δραστηριότητά τους μπορεί να ευθυγραμμιστούν, δημιουργώντας μια βιολογική αρμονία που συνδέεται με αυξημένη ενσυναίσθηση, συνεργατικότητα και αίσθηση ενότητας.
Μάλιστα μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Journal of Health and Environmental Research (Μάρτιος 2017) που εξέτασε την επίδραση μεγάλων ομάδων σε διαλογισμό στις Ηνωμένες Πολιτείες κατέγραψε μείωση της εγκληματικότητας κατά 28% σε μεγάλες αστικές περιοχές κατά την περίοδο παρατήρησης.
Η κοινωνική διάσταση
Η επίδραση δεν μένει μόνο στους συμμετέχοντες κατά τη διάρκεια της συνεδρίας. Πολλοί αναφέρουν ότι τις ώρες και τις ημέρες που ακολουθούν, παρατηρούν τον εαυτό τους πιο ανοιχτό στις συζητήσεις, πιο ευγενικό στις αντιδράσεις και πιο πρόθυμο να δείξει κατανόηση.
Η συλλογική ηρεμία φαίνεται να αφήνει αποτύπωμα στη συμπεριφορά, δημιουργώντας μικρά κύματα θετικής επίδρασης που αγγίζουν και ανθρώπους οι οποίοι δεν συμμετείχαν στην αρχική εμπειρία. Αυτή η αλυσιδωτή αντίδραση έχει περιγραφεί στην επιστημονική βιβλιογραφία ως “ripple effect”, όπου η εσωτερική μεταβολή εξαπλώνεται μέσω κοινωνικών αλληλεπιδράσεων.
Η ψυχολογική εμπειρία
Σε ψυχολογικό επίπεδο, οι μαζικοί διαλογισμοί προσφέρουν ένα περιβάλλον απαλλαγμένο από την πίεση της απόδοσης. Δεν υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος να σταθεί κανείς, να αναπνεύσει ή να νιώσει. Το μόνο που απαιτείται είναι η παρουσία και η προθυμία να μοιραστεί κανείς χρόνο και χώρο με άλλους ανθρώπους.
Αυτή η απλότητα λειτουργεί σαν αντίδοτο στην αίσθηση συνεχούς αξιολόγησης που χαρακτηρίζει την εποχή μας, θυμίζοντας ότι η αξία μας πηγάζει από το ότι υπάρχουμε και όχι από το τι παράγουμε.
Η σωματική διάσταση
Η εμπειρία στο σώμα είναι μια σταδιακή μετάβαση από την ένταση στην ηρεμία. Στην αρχή, οι αναπνοές μπορεί να είναι σύντομες και ρηχές, με το διάφραγμα να κινείται διστακτικά. Σταδιακά, ο ρυθμός βαθαίνει, οι ώμοι χαμηλώνουν, το στήθος ανοίγει. Το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα, υπεύθυνο για την ξεκούραση και την αποκατάσταση, ενεργοποιείται, επιτρέποντας στο σώμα να εισέλθει σε κατάσταση ηρεμίας που συνοδεύεται από μετρήσιμες βιολογικές αλλαγές, όπως βελτίωση της μεταβλητότητας του καρδιακού ρυθμού και μείωση της καρδιακής έντασης.
Η συλλογική αναπνοή
Υπάρχει μια στιγμή που συμβαίνει σχεδόν ανεπαίσθητα αλλά γίνεται αντιληπτή από όλους και όλες. Οι αναπνοές συγχρονίζονται, ο αέρας μοιράζεται μέσα σε χιλιάδες πνεύμονες, ο ήχος που ακούγεται είναι ενιαίος, σαν να προέρχεται από έναν κοινό οργανισμό. Η αίσθηση του εγώ χαλαρώνει και ο νους αναγνωρίζει ότι αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου συνόλου, ότι ανήκει σε κάτι μεγαλύτερο, έστω και για λίγα λεπτά.
Γιατί αξίζει να συμμετέχουμε
Ο ομαδικός διαλογισμός είναι ένα ζωντανό παράδειγμα του πώς θα μπορούσε να μοιάζει μια κοινωνία περισσότερο συνδεδεμένη. Μέσα από τη συλλογική αναπνοή, δημιουργείται ένα περιβάλλον που γεννά ασφάλεια, κατανόηση και ειρήνη.
Ακόμη και όταν η καθημερινότητα επαναφέρει τους γνώριμους ρυθμούς και πιέσεις, η μνήμη αυτής της εμπειρίας μπορεί να παραμείνει σαν εσωτερική αναφορά, σαν μια διαρκής υπενθύμιση ότι η γαλήνη είναι διαθέσιμη και ότι η σιωπή, όταν μοιράζεται, αποκτά δύναμη που υπερβαίνει το άτομο και υποστηρίζει το ΕΜΕΙΣ.
Μαζικός διαλογισμός στην Ελλάδα
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στο BeWell Festival στο ΟΑΚΑ στις 28 Σεπτεμβρίου, θα πραγματοποιηθεί ο μεγαλύτερος μαζικός διαλογισμός με την καθοδήγηση της Μυρτώς Λεγάκη, πιστοποιημένης εκπαιδεύτριας mindfulness και ιδρύτρια του One Breath Mindfulness Center.
Εάν θέλετε να συμμετέχετε σε αυτή τη μοναδική εμπειρία και να ζήσετε τη δύναμη της συλλογικής σιωπής, δείτε περισσότερες πληροφορίες εδώ.
Για να ξεκινήσετε να εξασκείστε στον διαλογισμό mindfulness από σήμερα, προσφέρουμε 50% έκπτωση στον πρώτο μήνα συνδρομής στην πλατφόρμα Mindfulness Together με τον κωδικό BEWELL
Η προσφορά ισχύει για εγγραφές έως τις 3/10.
