Η σημασία του ύπνου στη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων

Γιατί οι εταιρείες πρέπει να θέτουν ως προτεραιότητά τους να έχουν ένα ξεκούραστο προσωπικό; Είναι ο ύπνος ένα θέμα που αφορά τις επιχειρήσεις; Σίγουρα, ο καλός ύπνος συμβάλλει στην ευεξία και την υγεία, ενώ μπορεί να δώσει ώθηση στην παραγωγικότητα και να ευνοήσει τη δημιουργική σκέψη. Στο παρακάτω άρθρο, μαθαίνουμε πως οι εταιρίες μπορούν να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον, όπου ο ύπνος έρχεται πρώτος.

Οι εταιρείες, αφιερώνουν συνήθως σημαντικούς πόρους για να αναβαθμίσουν το εργατικό δυναμικό τους, μέσα από εσωτερικές αλλά και εξωτερικές εκπαιδευτικές ευκαιρίες. Ξοδεύουν επίσης αρκετό χρόνο, προσοχή και χρήματα, προσπαθώντας να ανακαλύψουν πηγές ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος.

Ωστόσο, οι ίδιες εταιρείες μπορεί να παραβλέπουν έναν ισχυρό τρόπο για να αναβαθμιστούν δυνητικά και να κερδίσουν το πλεονέκτημα που επιθυμούν. Ο τρόπος αυτός μπορεί να προσεγγιστεί πολύ πιο άμεσα και με λιγότερο κόστος από την ευρεία εκπαίδευση και τις καινοτόμες πρωτοβουλίες: ένα ξεκούραστο προσωπικό.

Η «αεικίνητη» κοινωνία μας: Όταν πρέπει να θυσιάσουμε κάτι, αυτό είναι ο ύπνος μας

Ενώ το θέμα του ύπνου έχει συγκεντρώσει αρκετή προσοχή τα τελευταία χρόνια, μέχρι στιγμής οι περισσότερες εταιρείες δεν έχουν εστιάσει επαρκώς στο να υποστηρίξουν τη σημασία ενός καλού ύπνου- ή στο να δημιουργήσουν μια κουλτούρα όπου δίνεται προτεραιότητα στον ύπνο.

Οι υπάρχουσες αντιλήψεις και νόρμες, συνδυαζόμενες με τις πανταχού παρούσες νέες τεχνολογίες, συνεχίζουν να υπονομεύουν τη δυνατότητα των εργαζομένων να ξεκουραστούν.

Σε αυτό το άρθρο, εξερευνούμε τα οφέλη του ύπνου καθώς και τις δυσχερείς επιπτώσεις της έλλειψής του. Πιο συγκεκριμένα, εστιάζουμε στο πώς ένα κουρασμένο προσωπικό μπορεί να επιδράσει αρνητικά στην επίδοση των εταιρειών και να αποτελέσει μια χαμένη ευκαιρία για αυτές.

Παρακάτω, δίνονται κάποιες πρακτικές συμβουλές σχετικά με το πώς μπορούμε να καλλιεργήσουμε μια κουλτούρα η οποία θα ενθαρρύνει ή ακόμα και θα επιβραβεύει τον ύπνο.

Οι λόγοι για τους οποίους πολλοί άνθρωποι δεν κοιμούνται αρκετά, είναι προφανείς. Η τεχνολογική πρόοδος, η παγκοσμιοποίηση και οι αυξανόμενες ανταγωνιστικές απειλές, έχουν συμβάλει σε αυτό το φρενήρες περιβάλλον που βιώνουμε σήμερα.

Βιώνουμε τα παραπάνω στις ζωές μας εκτός δουλειάς (π.χ. στους τίτλους ειδήσεων) αλλά και στην καριέρα μας. Ενώ οι επιχειρήσεις επεκτείνουν τις δράσεις τους, δημιουργούνται όλο και περισσότερες πολυεθνικές ομάδες.

Αυτό οδηγεί σε εργαζομένους που δουλεύουν μέχρι αργά το βράδυ ή από πολύ νωρίς το πρωί. Η κατάσταση επιδεινώνεται από τους τρέχουσες απειλές ανταγωνιστών, οι οποίες πιέζουν τις εταιρείες αλλά και τους εργαζομένους τους να παραμένουν κυρίαρχες, αντιμετωπίζοντας παράλληλα διαρκείς αλλαγές.

Σε αυτό το περιβάλλον των γρήγορων ρυθμών και του υψηλού ρίσκου, καλούμαστε να θυσιάσουμε κάτι και συχνά, αυτό καταλήγει να είναι ο ύπνος μας.

Η αρνητική επίδραση της έλλειψης ύπνου στην εργασία

Βραχυπρόθεσμα, η αμέλεια του ύπνου μπορεί να βοηθήσει τους εργαζομένους να συμβαδίσουν με τις προθεσμίες τους, ωστόσο πρόκειται για μια αδύναμη - και πιθανώς επικίνδυνη - μακροπρόθεσμη στρατηγική. Επαρκής αριθμός ερευνών έχει αποδείξει ότι ο ύπνος είναι σημαντικός για τη συνολική απόδοση και το ευ-ζην μας. Η έλλειψή του έχει άμεση αρνητική επίπτωση στο σώμα, το νου και το πνεύμα, επηρεάζοντας εξίσου τα συναισθήματα, την ιδιοσυγκρασία και τον αυτο-έλεγχο.

Επιπρόσθετα, η χρόνια έλλειψη ύπνου έχει συσχετιστεί με πολλά κυρίαρχα προβλήματα υγείας, όπως καρδιακές παθήσεις, παχυσαρκία, άνοια, διαβήτης και καρκίνος.

Μια έρευνα με υποκείμενα νεαρούς ανταγωνιστικούς αθλητές, υπέδειξε πως η χρόνια έλλειψη ύπνου συνδέεται με μεγαλύτερη πιθανότητα τραυματισμού: οι αθλητές που κοιμούνταν κατά μέσο όρο 6 ώρες την ημέρα, παρουσίαζαν μεγαλύτερη από 70% πιθανότητα να τραυματιστούν, ενώ όσοι κοιμούνταν κατά μέσο όρο 9 ώρες, είχαν μικρότερη από 20% τάση για τραυματισμό.

Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι δεν χρειάζονται πολλές νύχτες μειωμένου ύπνου για να οδηγηθούμε σε αρνητικά αποτελέσματα: έρευνα που διεξήχθη σε νεαρά, υγιή και σε καλή φυσική κατάσταση άτομα, έδειξε πως ακόμα και ένα βράδυ λιγότερου ύπνου -1 με 2 ώρες λιγότερο- μπορεί να επιφέρει αυξημένο καρδιακό παλμό και πίεση.

Από την επιχειρησιακή οπτική, η έλλειψη ύπνου έχει άμεση επίπτωση στην εργασιακή επίδοση. Η ικανότητα μας να μαθαίνουμε, να συγκεντρωνόμαστε και να συγκρατούμε πληροφορίες επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από το πόσο ξεκούραστοι είμαστε.

Ο ανεπαρκής ύπνος μπορεί να προκαλέσει συναισθηματική επιδείνωση ή αστάθεια, ενώ έχει συσχετιστεί με επιθετικότητα και αδύναμη μνήμη. Προκαταρκτικές έρευνες υποδηλώνουν ότι τα άτομα με ελλειμματικό ύπνο, είναι πιο επιρρεπή σε ανήθικες συμπεριφορές. Αυτοί οι παράγοντες ενδέχεται να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην ομαδική εργασία καθώς και την ατομική επίδοση μέσα στον οργανισμό.

Για τις επιχειρήσεις, δεν πρόκειται μόνο για όσα θα χαθούν αλλά και όσα θα παραμείνουν ανεκμετάλλευτα λόγω της έλλειψης ύπνου- όλες οι αναξιοποίητες ευκαιρίες που μπορούν να προκύψουν αν έχεις ένα ξεκούραστο προσωπικό.

Οι περισσότερες εταιρείες καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες για να ανακαλύψουν αποδοτικούς και ικανούς υποψηφίους αλλά και να εκπαιδεύσουν τους εργαζομένους τους ώστε να είναι πρωτοπόροι. Ενώ αυτές οι προσπάθειες εστιάζουν στην ενδυνάμωση της παραγωγικότητας, βοηθούν επίσης στην αναγνώριση νέων καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών τα οποία θα προσφέρουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην αγορά. Παρ ’όλο που δεν υπάρχει μυστική συνταγή για να βελτιωθούν οι επιδόσεις των εργαζομένων, τι κι αν το ξεκούραστο εργατικό δυναμικό είναι η απάντηση;

Ο ύπνος μας κάνει πιο αποτελεσματικούς

Όταν σκεφτόμαστε τρόπους για να γίνουμε πιο αποτελεσματικοί στη δουλειά μας, αυτό που μας έρχεται συχνότερα στο μυαλό είναι εικόνες αθλητών που χρησιμοποιούν κάποια -συχνά παράνομη- ουσία για βελτίωση της επίδοσης τους, όπως στεροειδή.

Αντίστοιχα, πολλοί εργαζόμενοι βασίζονται σε νόμιμες διεγερτικές ουσίες, όπως ο καφές ή το τσάι για να αντέξουν μέσα στη μέρα. Οι ουσίες αυτές είναι δωρεάν και άμεσα διαθέσιμες στους υπαλλήλους, σε κάθε όροφο μιας εταιρείας.

Πέραν της αποδεδειγμένης βελτίωσης της μάθησης, της μνήμης, της απομνημόνευσης και της μείωσης του ρίσκου για κάποια πάθηση ή τραυματισμό, ο επαρκής ύπνος μας κάνει γενικά πιο ήρεμους, λιγότερο αγχωμένους, περισσότερο ελκυστικούς, ενώ μειώνει και την αυξημένη επιθυμία για φαγητό.

Επίσης, τα αυξημένα επίπεδα ύπνου τείνουν να μας κάνουν πιο χαρούμενους, πιο αφοσιωμένους αλλά και πιο δημιουργικούς, κάτι που αφορά σε μεγάλο βαθμό και τις επιχειρήσεις.

Ο ύπνος μπορεί να γίνει στην πραγματικότητα, το απόλυτο “productivity hack”, ενδυναμώνοντας την υγεία αντί να τη βλάπτει, όπως κάνουν η καφεΐνη ή τα διεγεργτικά φάρμακα.

Αυτό που αξίζει να σημειωθεί, δεν είναι αποκλειστικά η ποσότητα του ύπνου αλλά κυρίως η ποιότητα και η συνέπεια. Μεγάλο μέρος της έρευνας πάνω στο θέμα του ύπνου, συμφωνεί πως η αναπλήρωση ύπνου τα Σαββατοκύριακα ή στις διακοπές, αποτελεί μύθο: 10 ώρες ύπνου τη μια νύχτα δεν αναπληρώνει τις 6 που κοιμηθήκαμε την προηγούμενη.

Και παρόλο που ο ελαφρύς και μικρής διάρκειας ύπνος μπορεί να είναι μια καλή παροδική λύση, που μας προμηθεύει με θετικά αποτελέσματα σε σχέση με τη μνήμη μας, για να δρέψουμε τα οφέλη πρέπει να υιοθετήσουμε μια συνεπή - και απαλλαγμένη από ουσίες όπως αλκοόλ - ρουτίνα ύπνου, μεταξύ 7 και 9 ωρών. Ο ανενόχλητος ύπνος ενεργοποιεί τόσο την NREM κατάσταση (non rapid eye movement) για τη μάθηση και την απομνημόνευση, όσο και την REM (rapid eye movement) για τη δημιουργικότητα.

Στην πραγματικότητα, ένας καλός ύπνος έχει αποδειχθεί ότι συνιστά μια ιδανική μορφή θεραπείας: μπορεί να μας βοηθήσει να διαχειριστούμε και να ξεκαθαρίσουμε τα συναισθήματα μας. Έχει ακόμα και τη δυνατότητα να μειώσει ορισμένες τάσεις μας, όπως ο φόβος και η αρνητικότητα.

Στην REM κατάσταση ύπνου, ο ανθρώπινος νους μπορεί να φτάσει σε ένα ανώτερο επίπεδο δημιουργικότητας, επιτρέποντάς μας να συνδέσουμε σκόρπιες αναμνήσεις, ιδέες ή πληροφορίες με νέους και ισχυρούς τρόπους. Όντως, ο ύπνος REM έχει οδηγήσει σε μερικά αξιοσημείωτα κατορθώματα: τα τραγούδια των Beatles “Yesterday” και “Let it be” συλλήφθηκαν από τον Paul McCartney στον ύπνο του, ενώ και ο Ρώσος χημικός και εφευρέτης Dimitri Mendeleev δημιούργησε τον περιοδικό πίνακα στοιχείων, ενώ ονειρευόταν.

Αυτή η «αλυσιδωτή αντίδραση», όπως την αναφέρει ο Dr. Matthew Walker στο βιβλίο του Γιατί κοιμόμαστε (Why We Sleep), αποτελεί και την ειδοποιό διαφορά μεταξύ του ανθρώπινου εγκεφάλου και ενός υπολογιστή. Ενώ οι υπολογιστές μπορούν να αποθηκεύσουν έναν υπέρογκο αριθμό αυτόνομων αρχείων, οι βασικές εκδόσεις τους δεν μπορούν να συνδέσουν «έξυπνα» τα αρχεία αυτά, σε διάφορους και δημιουργικούς συνδυασμούς.

Αλλά οι ανθρώπινες αναμνήσεις είναι αλληλένδετες με συσχετιστικούς ιστούς, οδηγώντας έτσι σε πιο ευέλικτες, πιθανώς «προγνωστικές δυνάμεις», χάρη στην κατάσταση REM και στα όνειρα. Έτσι, μπορεί ο REM ύπνος και τα όνειρα -καθώς και η ικανότητά μας να συνδέουμε φαινομενικά ασύνδετα κομμάτια πληροφοριών, δημιουργώντας κάτι συνολικό και με νόημα- να δίνουν στους εργαζομένους το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα απέναντι στις μηχανές.

Τρόποι προώθησης της κουλτούρας «πρώτα ο ύπνος – μετά η δουλειά»

Πώς μπορούν οι επιχειρήσεις να στρέψουν την τάση της εποχής και να ενθαρρύνουν τους εργαζομένους να κοιμούνται περισσότερο αντί να δουλεύουν μέχρι αργά; Παρακάτω και συνοψισμένες στην Εικόνα 2, υπάρχουν διάφορες τακτικές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την καλλιέργεια μιας κουλτούρας στην οποία προτεραιότητα έχει ο ύπνος. Ενώ δεν είναι δυνατό να εφαρμοστούν όλες αυτές οι ιδέες, ακόμα και η προσθήκη μερικών από αυτών μπορεί να βοηθήσει.

Περιβαλλοντικά βήματα

Παροχή εργασιακών χώρων με επαρκή φυσικό φωτισμό. Οι εταιρείες πρέπει να εστιάζουν στο φυσικό φως μέσα στα γραφεία, δίνοντας στους εργαζόμενους τη δυνατότητα να προσαρμόζουν το φως στο περιβάλλον, αν αυτό είναι δυνατόν, με βάση το διαθέσιμο χώρο.
Παροχή δωματίων για ξεκούραση. Δημιουργώντας χώρους ύπνου ή εναλλακτικούς χώρους με βολικά έπιπλα και κουβέρτες, οι εργαζόμενοι μπορούν να ξεκουράζονται κατά τη διάρκεια της ημέρας. Μερικά δωμάτια ύπνου είναι εξοπλισμένα με «προσομοιωτές ανατολής ηλίου» αντί για ξυπνητήρια, ξυπνώντας ήρεμα τους χρήστες αυξάνοντας τα επίπεδα φωτός και ήχου. Καλή επιλογή είναι και η χρήση αρωματοθεραπείας στα δωμάτια αυτά, καθώς έχει αποδειχθεί πως ορισμένες μυρωδιές όπως αυτή της λεβάντας, βοηθούν κάποιον να αποκοιμηθεί.
Παροχή εύκολης πρόσβασης σε νερό και φθηνές, υγιείς επιλογές φαγητού. Χρήσιμη είναι και η περιορισμένη πρόσβαση σε ροφήματα με καφεΐνη, μόνο κατά τις πρωινές ώρες.

Επιβραβεύσεις και κίνητρα

Παροχή εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε σχέση με τον ύπνο. Για τις εταιρείες που απαιτούν οι εργαζόμενοι να συμμετέχουν σε διαδικασίες διαρκούς επιμόρφωσης, τα προγράμματα αυτά μπορούν να μετρήσουν ως επιπλέον εκπαιδευτικές μονάδες.

Δημιουργία προγραμμάτων που δίνουν κίνητρα για ξεκούραση. Η Aetna πληρώνει τους υπαλλήλους της κάτι περισσότερο από 1$ για κάθε βράδυ που κοιμούνται παραπάνω από 7 ώρες. Όπως υποστηρίζει ο CEO της Aetna: «Το να είσαι παρόν στον εργασιακό χώρο και να λαμβάνεις καλύτερες αποφάσεις έγκειται στις αρχές της εταιρείας μας». Ο ίδιος εξηγεί: «Δεν μπορείς να είσαι σε ετοιμότητα αν μισοκοιμάσαι». Από τη στιγμή που εφάρμοσε τη συγκεκριμένη τακτική, η εταιρεία κατέγραψε αύξηση στην παραγωγικότητα των υπαλλήλων κατά 69 λεπτά ανά μήνα.»

Τεχνολογία και πολιτική

Μείωση των emails εκτός εργασιακού ωραρίου και περιορισμός της δυνατότητας των υπαλλήλων να λαμβάνουν ή να στέλνουν emails μετά το πέρας των εργάσιμων ωρών, στην ίδια γεωγραφική περιοχή. Πρόσφατα, ψηφίστηκε νόμος στη Γαλλία ο οποίος ζητά από τις επιχειρήσεις άνω των 50 ατόμων, να εφαρμόσουν πολιτικές ωραρίων εντός των οποίων οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να στείλουν ή να λάβουν ηλεκτρονική αλληλογραφία. Άλλες εταιρείες ακολουθούν το ίδιο παράδειγμα, περιορίζοντας τη χρήση email μετά τις ώρες γραφείου.

Αποθάρρυνση των εργαζομένων να πραγματοποιούν κλήσεις μέσω video ή Skype, εκτός ωραρίου. Για να μειωθεί η έκθεση στο LED/μπλε φως της οθόνης, είναι καλό οι κλήσεις εκτός ωραρίου να γίνονται μόνο σε ηχητική λειτουργία. Για τις υπερατλαντικές κλήσεις που γίνονται αναπόφευκτα σε ώρες πέραν αυτών του γραφείου, οι εταιρείες πρέπει να ενθαρρύνουν τους συμμετέχοντες να δέχονται τις κλήσεις από το τηλέφωνό τους και όχι από τον υπολογιστή τους

Συμπεριφορικές αλλαγές

Μελετώντας τη συμπεριφορική επιστήμη, οι εταιρείες μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις παρακάτω τακτικές για να ενθαρρύνουν αλλαγές στις συνήθειες των εργαζομένων τους:

Χρήση μηχανισμών δέσμευσης. Έρευνες έχουν αποδείξει πως ότα δεσμευόμαστε δημόσια και κατηγορηματικά σε μια συγκεκριμένη συμπεριφορά, είναι πιο πιθανό να την ακολουθήσουμε. Έχοντας αυτό κατά νου, ίσως οι επιχειρήσεις να ζητήσουν από τους εργαζομένους τους να κάνουν μια δέσμευση ύπνου, κατά την οποία είτε θα θέτουν μια συγκεκριμένη ώρα που θα ξαπλώνουν ή/και που θα αποσυνδέονται από κάθε μορφή τεχνολογίας. «Δεσμεύομαι να κλείνω κάθε συσκευή στις 7:30 μ.μ. και να είμαι πέφτα για ύπνο στις 9:30 μ.μ.», για παράδειγμα. Τέτοιου είδους δεσμεύσεις έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές, ακόμα κι αν εφαρμόζονται μόνο για μια εβδομάδα.

Χρήση υπενθυμίσεων. Οι εταιρείες μπορούν να επενδύσουν στον σχεδιασμό και την εφαρμογή ηλεκτρονικών ειδοποιήσεων, προκειμένου να ενθαρρύνουν τους υπαλλήλους τους να κλείσουν τους υπολογιστές και τα τηλέφωνά τους, τουλάχιστον 2 ώρες πριν κοιμηθούν. Τεχνολογικά μέσα μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για να υπενθυμίζουν στους υπαλλήλους τις δεσμεύσεις τους αλλά και για να μοιραστούν τις επιτυχημένες προσπάθειές τους. Οι υπενθυμίσεις μπορεί επίσης να βοηθήσουν τους εργαζόμενους να καταλάβουν πότε ξεπερνούν τα όρια.

Εφαρμογή κοινωνικών αποδείξεων. Οι εταιρείες πρέπει να διασφαλίσουν πως παρέχουν στο εργατικό δυναμικό παραδείγματα και πρότυπα ανθρώπων από κάθε βαθμίδα τους, που θέτουν τον ύπνο ως προτεραιότητα. Οι άνθρωποι μπορούν να επηρεαστούν από τις πράξεις των άλλων, ειδικά όταν είναι αβέβαιοι για το πώς πρέπει να συμπεριφερθούν οι ίδιοι σε μια κατάσταση, με αποτέλεσμα να στρέφονται σε εξωτερικά παραδείγματα για καθοδήγηση.

Τα κοινωνικά παραδείγματα έχουν μεγάλη δύναμη επιρροής σε ένα εύρος σεναρίων, από τους επισκέπτες ξενοδοχείων που ανακυκλώνουν τις πετσέτες τους, μέχρι τους πολίτες που πληρώνουν τους φόρους τους εγκαίρως. Επιπρόσθετα, τα παραδείγματα αυτά είναι ακόμα πιο ισχυρά όταν το μοντέλο είναι παρόμοιο -ή πιθανώς και καλύτερο από το άτομο που προσπαθεί να επηρεάσει.

Οι ένοικοι ενός ξενοδοχείου επηρεάζονται περισσότερο από τους ενοίκους του ίδιου δωματίου, παρά από επισκέπτες σε όλο το ξενοδοχείο. Η μεγάλη επιρροή των παρόμοιων προτύπων εξηγεί επίσης γιατί τα δευτερότοκα παιδιά τείνουν να περπατούν γρηγορότερα από τα πρωτότοκα- το μικρότερο αδελφάκι έχει κάποιον πιο κοντά στο μέγεθός του για να μιμηθεί, σε αντίθεση με το μεγαλύτερο που προσπαθεί να μιμηθεί τη συμπεριφορά ενός ενήλικα. Έτσι, τα πρότυπα πρέπει να αντλούνται από όλες τις βαθμίδες ενός οργανισμού και όχι μόνο από τις υψηλότερες.

Μοίρασμα προσωπικών ιστοριών. Μια καλή ιδέα είναι η δημιουργία μιας πλατφόρμας όπου εργαζόμενοι όλων των βαθμίδων, μπορούν να μοιραστούν τις ιστορίες σχετικά με τον ύπνο τους. Σε όλους μας αρέσει μια καλή ιστορία. Καταξιωμένες εταιρείες έχουν συχνά δυνατές ιστορίες, στις οποίες εξηγούν τόσο την προέλευση όσο και την επιτυχία τους.

Έτσι, καθόλου απροσδόκητα, οι ιστορίες που περιλαμβάνουν ένα ηθικό μήνυμα σχετικά με το πώς συμπεριφερόμαστε για να επιτύχουμε ένα θετικό αποτέλεσμα ή εξηγούν τρόπους για την αποφυγή των αρνητικών αποτελεσμάτων, έχουν μεγάλη ισχύ επιρροής και λειτουργούν ως μια καλή κινητήρια στρατηγική.

Αλλάζοντας την κουλτούρα

Γιατί το να δουλεύουμε υπερωρίες ή μέχρι αργά το βράδυ θεωρείται επίτευγμα- και κάτι για το οποίο καυχιόμαστε- στον εργασιακό χώρο; Όντως, πολύ συχνά ο ύπνος θεωρείται μια «αναγκαία ταλαιπωρία» ή χειρότερα ότι απευθύνεται στους «αδύναμους». Αυτές οι προσεγγίσεις απέναντι στη θεματική του ύπνου οφείλουν να αλλάξουν, για να έρθει στη συνέχεια μια πιο θεμελιώδης αλλαγή στο περιβάλλον των επιχειρήσεων.

Γι’ αυτό, συμπληρωματικά στις προτεινόμενες τακτικές αυτού του άρθρου, πιστεύουμε επίσης ότι οι ηγέτες πρέπει να προσπαθήσουν να επικοινωνήσουν τα «γιατί» πίσω από τις πρωτοβουλίες αναγωγής του ύπνου σε προτεραιότητα, μαζί με στρατηγικές υποβοήθησης των εργαζομένων προκειμένου να πετύχουν καλύτερη ποιότητα ύπνου.

Ελπίζουμε ότι τα οφέλη που θα προκύψουν από τις παραπάνω προτάσεις, θα ανοίξουν το δρόμο ώστε οι ηγέτες να δημιουργήσουν μια κουλτούρα η οποία δεν θα στηρίζεται μόνο σε λόγια, αλλά θα μπορεί να επιδείξει τη δύναμη ενός ξεκούραστου εργατικού δυναμικού.