Memento Μori: Θυμηθείτε πώς θα πεθάνετε, για να σχεδιάσετε πώς θέλετε να ζήσετε
Υπάρχουν λέξεις που στην αρχή ακούγονται βαριές, αλλά μέσα τους κρύβουν καθαρότητα. Το memento mori – η υπενθύμιση πως θα πεθάνουμε – μπορεί να φέρει γαλήνη. Μπορεί να μας επιστρέψει στην ουσία, χωρίς φωνές, χωρίς φόβο, χωρίς δράμα.
Το memento mori έχει ρίζες βαθιές και πολύμορφες. Στην αρχαία Ρώμη, οι στρατηγοί, κατά τη διάρκεια των θριάμβων τους, άκουγαν κάποιον να ψιθυρίζει: «Θυμήσου πως είσαι θνητός». Οι Στωικοί φιλόσοφοι, όπως ο Μάρκος Αυρήλιος, έγραφαν στα ημερολόγιά τους υπενθυμίσεις πως «μπορείς να φύγεις από τη ζωή ανά πάσα στιγμή». Όχι για να βυθιστούν σε απόγνωση, αλλά για να μείνουν παρόντες στην ζωή.
Στη μεσαιωνική Ευρώπη, η τέχνη του Ars Moriendi δίδασκε στους ανθρώπους πώς να προετοιμάζονται για έναν καλό θάνατο, δηλαδή μια ζωή που δεν αφήνει πίσω της λέξεις ανείπωτες και πράξεις που δεν τολμήθηκαν. Οι βουδιστές καλούν την πρακτική αυτή maraṇasati, την ενσυνείδητη επίγνωση του θανάτου. Παντού στον κόσμο, η ίδια ουσία επαναλαμβάνεται με άλλα λόγια.
Δεν χρειάζεται να πιστεύετε σε καμία φιλοσοφία ή θρησκεία για να την εφαρμόσετε. Αρκεί να νιώθετε πως κάποιες φορές η ζωή ξεφεύγει και απομακρύνεστε από αυτό που μετρά για εσάς.
Παρακάτω, τέσσερις τρόποι για να το κάνετε αυτό με απλότητα.
Γράψτε τον επικήδειό σας
Πάρτε χαρτί και μολύβι. Γράψτε πώς πιστεύετε ότι θα σας περιέγραφαν σήμερα, αν η ζωή σας τελείωνε απότομα. Ποια λέξη θα επαναλαμβανόταν; Ποια σχέδια έμειναν στη μέση; Ποια σχέση είναι ακόμη ανοιχτή, χωρίς κλείσιμο;
Μετά, γράψτε ξανά. Αυτή τη φορά, πώς θα θέλατε να σας θυμούνται. Ποια παρουσία θέλετε να αφήσετε πίσω σας; Ποιες επιλογές θα επιθυμούσατε να είχατε τολμήσει;
Δε χρειάζεται να κάνετε τίποτα άλλο. Μόνο να δείτε. Η απόσταση ανάμεσα στα δύο κείμενα δείχνει την κατεύθυνση της επιθυμίας σας.
Κοιτάξτε τα αστέρια
Αν βρεθείτε στη φύση μακριά από την πόλη, κοιτάξτε τον ουρανό. Διαλέξτε ένα αστέρι. Σκεφτείτε ότι το φως του ταξιδεύει χρόνια για να φτάσει σε εσάς. Κάποια από αυτά τα αστέρια ίσως έχουν σβήσει προ πολλού, αλλά η λάμψη τους συνεχίζει.
Έτσι λειτουργούν και οι πράξεις μας. Η παρουσία μας μπορεί να έχει επίδραση ακόμη και όταν δε βρισκόμαστε πια εδώ. Μπορείτε να το θυμάστε αυτό όταν νιώθετε μικροί ή αδιάφοροι. Μπορεί να μην φαίνεται πάντα, αλλά κάτι ακουμπάτε. Κάτι μένει.
Εφαρμόστε το φίλτρο της τελευταίας ημέρας
Όταν έχετε μπροστά σας μια δύσκολη απόφαση, μπορείτε να κάνετε μια ερώτηση στον εαυτό σας:
«Αν ήξερα πως δεν θα είχα πολλές ακόμη ημέρες να ζήσω, θα το διάλεγα αυτό;»
«Θα ήθελα να έχω αφιερώσει χρόνο σε αυτό; Ή να έχω τολμήσει να το αρνηθώ;»
«Θα με απασχολούσε τόσο; Θα με άγχωνε τόσο; Θα είχε σημασία την τελευταία μέρα της ζωής μου;»
Η ερώτηση αυτή δεν είναι για να βιάσει ή να αγχώσει. Είναι για να σας βοηθήσει να διαχωρίζετε το θόρυβο από την ουσία.
Οραματιστείτε τον εαυτό σας στα 90
Κλείστε τα μάτια και φανταστείτε τον εαυτό σας 90 χρονών. Καθισμένοι σε μια βεράντα, ένα ήσυχο απόγευμα. Τι θυμάστε; Ποια πράγματα σας συγκινούν όταν τα ανακαλείτε; Ποιους ανθρώπους σκέφτεστε; Ποιες εμπειρίες, ποιες στιγμές;
Αυτές οι αναμνήσεις είναι σημάδια. Μπορείτε να ξεκινήσετε από εκεί. Να τους δώσετε περισσότερο χώρο τώρα. Όχι επειδή το οφείλετε, αλλά επειδή σας αγγίζουν.
Η υπενθύμιση του τέλους ως πυξίδας ζωής
Η σκέψη του θανάτου δεν χρειάζεται να είναι βαριά. Αντιθέτως, μπορεί να λειτουργήσει ως μια ήσυχη υπενθύμιση του πεπερασμένου χρόνου που έχουμε πάνω στη γη, με την πρόθεση να στραφούμε ξανά σε αυτά που έχουν αξία για εμάς.
Όταν θυμόμαστε πως η ζωή έχει όρια, αρχίζουμε να την τιμάμε. Σταματά να μας ενδιαφέρει τόσο το να φανούμε κάπως προς τα έξω, όσο το να είμαστε αυθεντικοί. Δίνουμε χώρο στους ανθρώπους που αγαπάμε, στις πράξεις και τις εμπειρίες που έχουν νόημα για εμάς, στις λέξεις που θέλουμε να ειπωθούν πριν να είναι αργά.
Αν θέλετε, κρατήστε αυτές τις τρεις ερωτήσεις και απαντήστε τις όταν αισθάνεστε ότι χάνετε το κέντρο σας:
Ποιο είναι το φως που θέλετε να αφήσετε πίσω;
Ποια σχέση αξίζει να πλησιάσετε ξανά;
Τι μικρό πράγμα μπορείτε να κάνετε σήμερα, που σας φέρνει πιο κοντά σε αυτό που έχει σημασία;
Δεν χρειάζεται να αλλάξετε τα πάντα, αλλά μπορείτε να αρχίσετε να βλέπετε πιο καθαρά.
