Μύθοι και αλήθειες για το mindfulness

Ακούμε και διαβάζουμε πολλά σχετικά με το mindfulness και το διαλογισμό, αυτή την αποτελεσματική προσέγγιση με πολλαπλά οφέλη σε σωματικό, συναισθηματικό και νοητικό επίπεδο. Τι όμως από όλα αυτά που ακούμε είναι αλήθεια και τι είναι μύθος; Το mindfulness λοιπόν δεν είναι:

Απαραίτητα ηρεμία ή χαλάρωση

Με την εξάσκηση mindfulness δεν στοχεύουμε σε κάποιο συγκεκριμένο αποτέλεσμα, ούτε καν στη χαλάρωση. Συχνά αυτό έρχεται ως αποτέλεσμα της πρακτικής, αλλά υπάρχουν φορές που μπορεί να εξασκηθούμε και να παρατηρήσουμε ότι βιώνουμε ένταση, κάποια δυσκολία στο σώμα, δυσάρεστες σκέψεις ή δύσκολα συναισθήματα. Στo mindfulness μαθαίνουμε να μένουμε και να γνωρίζουμε όλα αυτά που έρχονται να μας συναντήσουν κατά τη διάρκεια της πρακτικής μας, με φιλική περιέργεια και ανοιχτότητα, χωρίς κριτική.

Καλλιεργούμε ψυχική ανθεκτικότητα και μέσα από την επίγνωση ανακαλύπτουμε νέους τρόπους να σχετιζόμαστε με την πραγματικότητα της ζωής μας, με περισσότερη καλοσύνη, δεκτικότητα και συμπόνοια.

Απουσία σκέψης

Στην πρακτική mindfulness δεν στοχεύουμε στο να αδειάσουμε το νου από σκέψεις, αυτό εξάλλου θα ήταν αδύνατον! Η φύση του νου είναι να σκέφτεται, να οργανώνει, να κατηγοριοποιεί, να αξιολογεί - με στόχο την επιβίωσή μας. Με το mindfulness μαθαίνουμε να παρατηρούμε και να γνωρίζουμε τι σκέψεις κάνουμε όταν τις κάνουμε και επίσης να τις αποδεχόμαστε χωρίς κριτική, καθώς τις παρατηρούμε και τις αφήνουμε να περάσουν, επιστρέφοντας στο αντικείμενο της προσοχής μας.

Είναι ένας τρόπος να γνωρίσουμε το νου και τα μοτίβα σκέψης και συμπεριφοράς μας και όχι να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε.

Πανάκεια

Αυτή η πρακτική δεν “διορθώνει” όλα τα προβλήματά μας, δεν είναι μαγικό χάπι. Μας δίνει όμως εργαλεία και καλλιεργεί δεξιότητες που μας βοηθούν να διαχειριζόμαστε καλύτερα τις καταστάσεις που αντιμετωπίζουμε στη ζωή μας. Συχνά επίσης όσο συνεχίζουμε να εξασκούμαστε, βλέπουμε ότι αγγίζει διαφορετικά κομμάτια της ζωής μας και φέρνει αλλαγές σε πολλά επίπεδα που έρχονται μέσα από την επίγνωση και τη συνειδητοποίηση.

Θρησκευτική πρακτική

Το mindfulness είναι μια επιστημονικά τεκμηριωμένη μέθοδος εκπαίδευσης του νου που έχει απόλυτα κοσμικό χαρακτήρα και τα οφέλη της έχουν επιβεβαιωθεί από 3.5000+ νευροεπιστημονικές έρευνες. Ο τρόπος με τον οποίο διδάσκεται, αναπτύχθηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Μασσαχουσέτης από τον γιατρό Jon Kabat-Zinn με στόχο να βοηθήσει και να θεραπεύσει ασθενείς, ανθρώπους και όχι χριστιανούς, ινδουιστές, βουδιστές κλπ.

Στα μαθήματα mindfulness δεν χρησιμοποιείται καμία θρησκευτική/πνευματική ορολογία ή διδασκαλία, κανένας θρησκευτικός συμβολισμός. Εξασκούμαστε πολύ απλά εστιάζοντας στην αναπνοή, τις αισθήσεις στο σώμα και άλλες φορές έχοντας τις σκέψεις ή τα συναισθήματα ως αντικείμενο της προσοχής μας, παρατηρώντας τα φαινόμενα που συμβαίνουν κάθε στιγμή με αποδοχή, χωρίς κριτική. Συνήθως εξασκούμαστε καθισμένοι σε καρέκλα ή οκλαδόν με τα χέρια απαλά ακουμπισμένα πάνω στους μηρούς. Επομένως είναι μια τεχνική που αναπτύσσει δεξιότητες εστίασης και διαχείρισης συναισθημάτων/άγχους και με κανένα τρόπο δεν αποτελεί θρησκευτική πρακτική, ούτε αποκλείει ή ανταγωνίζεται με κάποιον τρόπο τέτοιες πρακτικές.

Σημειώνεται ότι προγράμματα με βάση το mindfulness έχουν αναγνωριστεί από το εθνικό σύστημα υγείας της Αγγλίας (NHS, κατάλογος N.I.C.E. guidelines) ως επίσημη θεραπεία ψυχικής υγείας για την αντιμετώπιση του στρες, του άγχους και των συμπτωμάτων της κατάθλιψης, ενώ αναγνωρίζονται ως επίσημη ιατρική θεραπεία από τις περισσότερες ασφαλιστικές εταιρίες των ΗΠΑ. Εφαρμογές mindfulness χρησιμοποιούνται επίσης από πολλά Πανεπιστήμια (Oxford, Harvard, Lancaster, San Diego, NYU Stern κ.ά.) και εκατοντάδες σχολικά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης ανακοίνωσε 7ετή έρευνα που θα ερευνήσει τα οφέλη του σε 6.000 μαθητές 11-14 ετών στη Βρετανία, ενώ στη Βρετανία συντάχθηκε κοινοβουλευτική διακομματική επιτροπή (The Mindful Initiative UK) για τη μελέτη εφαρμογής της μεθόδου στην υγεία, εκπαίδευση, εργασία κ.ά. Η έκθεση του Mindful Initiative αναφέρει ξεκάθαρα τη σχέση mindfulness και θρησκείας: "Η καλλιέργεια δεξιοτήτων mindfulness υπάρχει σε πολλές αρχαίες παραδόσεις με την πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση να συναντάται σε βουδιστικές διδασκαλίες. Όμως, σύμφωνα με τους πιο έγκυρους μελετητές, το να ισχυριστεί κανείς ότι το mindfulness είναι βουδισμός είναι σαν να ισχυρίζεται ότι η βαρύτητα ανήκει στο Νεύτωνα."

Συγκέντρωση μόνο στο παρόν χωρίς καμία σκέψη για παρελθόν ή μέλλον

Όταν εξασκούμαστε σε αυτή την πρακτική δεν σημαίνει ότι θα ξεχάσουμε ό,τι έχει συμβεί στη ζωή μας ή δεν θα ονειρευόμαστε. Η πρακτική αυτή είναι επίγνωση και εστιασμένη προσοχή, ακόμη και όταν σχεδιάζουμε συνειδητά για το μέλλον ή αναλύουμε το παρελθόν για να κατανοήσουμε μια κατάσταση.

Εστίαση μόνο στα θετικά

Με το mindfulness μαθαίνουμε να παρατηρούμε τη ζωή μας όπως είναι, μένοντας με ό,τι ευχάριστο ή δυσάρεστο έρχεται να μας συναντήσει. Δεν έχουμε κανένα άλλο στόχο παρά να παρατηρήσουμε και να γνωρίσουμε το πώς είμαστε πραγματικά, να μάθουμε τις συνήθεις αντιδράσεις μας, τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας και να μάθουμε να διαχειριζόμαστε το νευρικό μας σύστημα πιο αποτελεσματικά. Έτσι πολλές φορές βρισκόμαστε αντιμέτωποι με δυσάρεστες αισθήσεις, σκέψεις ή συναισθήματα και εξασκούμαστε στο να τα αντιμετωπίζουμε με μεγαλύτερη ψυχραιμία, ωριμότητα και συμπόνοια.

Χρονοβόρα πρακτική

Συχνά, ειδικά όταν ξεκινάμε, αποτελεί πρόκληση να χωρέσουμε την πρακτική στις ήδη πολυάσχολες ημέρες μας και μπορεί να φαίνεται ότι δεν έχουμε χρόνο. Όμως σιγά σιγά μαθαίνουμε να κάνουμε χρόνο με σωστή προτεραιοποίηση. Και όσο εξασκούμαστε, τόσο περισσότερη διαύγεια έχουμε στο να διαχειριζόμαστε την απαιτητική καθημερινότητά μας πιο αποτελεσματικά.

Μέσα σε μια ημέρα υπάρχουν 72 blocks των 20 λεπτών. Όταν εξασκούμαστε στο mindfulness, αφιερώνουμε ένα μόνο από αυτά τα blocks του χρόνου μας ώστε να βελτιώσουμε το πώς ζούμε τα υπόλοιπα 71.

Δεν είναι μια δραστηριότητα που καταναλώνει χρόνο μέσα στην ημέρα μας, αλλά περισσότερο είναι ένας τρόπος να βιώνουμε την αίσθηση του χρόνου διαφορετικά και μια επιλογή για το πώς θα διαθέσουμε την ενέργειά μας ώστε να φροντίσουμε τον εαυτό μας.

Ακινησία

Ακούγοντας τη λέξη “διαλογισμός” μπορεί να έχουμε στο νου μας ανθρώπους καθισμένους για ώρες οκλαδόν ακίνητοι - και πραγματικά αυτός είναι ένας βασικός τρόπος εξάσκησης. Ησυχάζοντας το σώμα μπορούμε να παρατηρήσουμε καλύτερα και να γνωρίσουμε το νου και ό,τι άλλο έρχεται να μας συναντήσει. Υπάρχουν όμως και τρόποι εξάσκησης που γίνονται σε κίνηση, όπως για παράδειγμα ο διαλογισμός περπατήματος ή η mindful yoga. Σε αυτές τις περιπτώσεις εξασκούμαστε φέρνοντας την επίγνωσή μας μέσα στο σώμα και τις αισθήσεις που γεννιούνται μέσα από την κίνηση. Επίσης, κάθε άλλη κίνηση και δραστηριότητα στην καθημερινότητά μας μπορεί να γίνει διαλογιστική πρακτική, αν γίνεται συνειδητά.